Specjalnie dla społeczności Politechniki Opolskiej najbardziej palący temat ostatnich dni przybliża nasz ekspert.

Dr Edyta Majorczyk (Wydział Wychowania Fizycznego i Fizjoterapii) z wykształcenia mikrobiolog, doktoryzowała się w zakresie genetyki i immunologii w Instytucie Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN im. Ludwika Hirszfelda we Wrocławiu.

Nazwa: SARS-CoV-2 (z ang. severe acute respiratory syndrome coronavirus 2), wcześniej „nowy koronawirus” tj. 2019-nCoV (z ang. 2019 novel coronavirus)

Wywoływana choroba: COVID-19 (z ang. coronavirus disease 2019)

Biologia wirusa SARS-CoV-2: należy do rodziny koronawirusów (łac. Coronaviridae). To wirusy człowieka i zwierząt (ssaki i ptaki), których nazwa pochodzi od charakterystycznego wyglądu (korona białek na powierzchni). Cechuje ich stosunkowo duży, jak na wirusy, genom (do 30 000 nukleotydów – dla porównania genom człowieka to 3 000 000 000 nukleotydów) zbudowany z pojedynczej nici RNA.

Do rodziny koronawirusów zalicza się 4 gatunki wirusów o powszechnym występowaniu, które wykazują zdolność infekowania człowiek. Wirusy te (229E, OC43, NL63 i HKU1) wywołują zakażenia dróg oddechowych i przewodu pokarmowego o zazwyczaj lekkim przebiegu (odpowiadają za do 30% przypadków tych schorzeń).

Wskutek mutacji wirusów zwierzęcych (prawdopodobnie np. infekujących nietoperze owadożerne i łuskowcowate), XXI wieku, pojawiły się nowe gatunki koronawirusów: SARS (epidemia z 2002-2003 r., 8000 przypadków, śmiertelność – 10%), MERS (od 2012 r., 2500 przypadków, śmiertelność – 35%) oraz obecnie występujący SARS-CoV-2 (od 2019 r., do 3.03.2020 r. – 90 870 przypadków, śmiertelność – 3%).

SARS-CoV-2 ma kulisty kształt, zbudowany jest z 4 białek: trzy tworzą otoczkę wirusową a jedno stabilizuje genom. Wirus najprawdopodobniej wnika do komórek człowieka z wykorzystaniem receptora ACE-2, który obecny jest m.in. w płucach. Podobnie jak inne koronawirusy wykazuje wrażliwość na środki dezynfekujące i wysokie temperatury. Trudno ocenić obecnie, jak długo wirus „przeżywa” na powierzchniach – zakłada się, że może nawet kilka dni.

Choroba COVID-19: wirus SARS-CoV-2 jest wirusem oddechowym, więc objawy choroby związane są z zaburzeniem funkcjonowania układu oddechowego. Charakterystyczne są zatem: gorączka (powyżej 38°C), kaszel, duszność i trudności w oddychaniu. W większości przypadków choroba ma łagodny przebieg, jednak niekiedy nasilenie objawów jest duże (np. zapalenie płuc, niewydolność oddechowa), co może prowadzić do śmierci. U kogo zatem choroba może mieć nasilony przebieg i doprowadzić do śmierci? – to osoby z zaburzoną odpornością, czyli obarczone innymi schorzeniami (cukrzyca, zaawansowane nowotwory, nadciśnienie, choroby serca, ciężkie choroby nerek, wątroby, płuc, pacjenci po zabiegach chirurgicznych i przeszczepach na leczeniu immunosupresyjnym, osoby niedożywione) i osoby starsze.

Objawy choroby pojawiają się najczęściej ok. 5 dni do kontaktu z wirusem (zakłada się 1-14 dni), jednak część pacjentów przechodzi infekcję bezobjawowo.

Transmisja wirusa – wirus przenosi się drogą kropelkową (drobinki „płynu” uwalniane w czasie kaszlu, kichania, mówienia) z człowieka na człowieka (nie można zarazić się od zwierząt domowych tj. koty, psy). Zakazić można się przez kontakt z drobinkami zawierającymi cząstki wirusów, które osiadły na powierzchniach wokół chorego (dotykanie tych powierzchni a następnie okolic nosa, ust, oczu) a rzadziej poprzez powietrze. Jedna osoba zakażona zakaża średnio 2 osoby, co świadczy o niskiej zakaźności wirusa. Badania ostatnich dni wskazują na obecność wirusów w moczu i kale chorych. Warto zwrócić uwagę, że do transmisji wirusa może dojść jeszcze przed pojawieniem się objawów choroby. Przed zakażeniem nie chronią maseczki chirurgiczne, stąd też ich stosowanie zaleca się jedynie osobom chorym i tym, którzy bezpośrednio kontaktują się z chorymi).

Działania profilaktyczne: jak wiadomo z szeroko zakrojonej akcji informacyjnej Ministerstwa Zdrowia, by ograniczyć ryzyko zakażenia należy:

• regularnie i dokładnie myć ręce korzystając z płynów opartych na alkoholu (o stężeniu ok. 60%) lub wody z mydłem (myjemy dłonie ok. 30 sekund, nie pomijamy kciuka, okolic paznokci i przestrzeni między palcami);
• zachowanie 1 metrowego odstępu od osoby kaszlącej/kichającej a nawet unikanie dużych zbiorowisk osób;
• unikanie dotykania okolic twarzy (badania wskazują, że nieświadomie okolic ust i nosa dotykamy 27 razy na godzinę);
• zwracanie uwagi na własną jak i osób wokół higienę oddechową: należy kichać i kaszleć w chusteczki (jednorazowe, natychmiast wyrzucane) lub zgięcie łokcia, nigdy w otwarte dłonie;
• unikać podróży w miejsca epidemii;
• pozostanie w domu, gdy czujemy się źle (gorączka, kaszel, trudności w oddychaniu);
• przy podejrzeniu kontaktu z wirusem, zgłaszanie dolegliwości zgodnie z instrukcjami (np. telefon do najbliższej stacji sanitarno-epidemiologicznej – Opole to całodobowy telefon 604958325).

Niektórzy badacze wskazują, by powyższą listę uzupełnić o

• unikanie spożywania mięsa i mleka;
• unikanie kontaktu z dzikimi zwierzętami;
• dbanie o higienę miejsc, w których przygotowuje się posiłki;
• zaszczepienie się przeciwko takim chorobom zakaźnym, jak grypa czy pneumokokowe zapalenie płuc.

Metody leczenia, szczepienie – obecnie dostępna jest jedynie metoda oparta na leczeniu objawowym, ale są pewne doniesienia o skuteczności leków przeciwwirusowych tj. inhibitorów proteazy HIV i inhibitorów neuraminidazy wirusa grypy. W fazie badań klinicznych są np. leki remdesivir i favipiravir, jednak nie zostały one jeszcze dopuszczone do terapii. W leczeniu infekcji SARS-CoV-2, podobnie jak w przypadku innych wirusów, nieskuteczne są antybiotyki.

Trwają prace nad szczepionką, gdzie szacuje się, że może być ona dostępna na rynku za ok. 12 miesięcy. Osobom o podwyższonym ryzyku zaleca się obecnie szczepienie na grypę sezonową i np. pneumokoki, przede wszystkim z uwagi na fakt, że związane z tymi chorobami uszkodzenia błony śluzowej dróg oddechowych mogą ułatwiać wnikanie koronawirusa.

Wzmacnianie odporności – wydaje się, że żaden potencjalny „wzmacniacz odporności” np.  preparat witaminowy, zestaw minerałów i witamin, naturalny wyciąg roślinny lub zwierzęcy, leki homeopatyczne nie wykazuje działania wzmacniającego odporność człowieka ani mechanizmu przeciwwirusowego. By wspomóc układ odporności należy:

• unikać nadmiernego spożywanie alkoholu, palenia tytoniu i przyjmowanie narkotyków;
• unikać stresu;
• wysypiać się;
• prawidłowo się odżywiać;
• uprawiać aktywność fizyczną.

Czy zwalczymy wirusa: przy obecnym stanie wiedzy wydaje się to mało prawdopodobne, jednak, przy zastosowaniu odpowiednich procedur, istnieje duża szansa na ograniczenie transmisji wirusa, a w sprzyjających warunkach epidemiologicznych (np. przechorowanie i nabycie odporności przez co najmniej 40% populacji), epidemia może ulec samoistnemu wygaszeniu.

Zdrowia! 

fot. źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/SARS-CoV-2

*Antoine de Saint-Exupéry

Przy okazji zachęcamy do zapoznania się z rekomendacją MNiSW w sprawie koronawirusa.