– Wielokrotnie uczyłam naprawdę dorosłe osoby, które zaczynały od zerowej znajomości języka. Na zajęciach świetnie sobie radziły dzięki determinacji, dużej motywacji oraz dzięki temu, że doskonale wiedziały jak się uczyć. Dorośli, po doświadczeniu całego procesu edukacji, wiedzą co przyniesie efekty i potrafią to doskonale wykorzystać – podkreśla Magdalena Dolińska, dyrektor Centrum Językowego Politechniki Opolskiej.
Anna Kułynycz: Niedawno trójka zagranicznych studentów została laureatami konkursu wiedzy o Polsce. Jak pod względem językowym zagraniczni studenci odnajdują się w Polsce?
Magdalena Dolińska, dyrektor Centrum Językowego Politechniki Opolskiej:
Studenci, którzy przyjeżdżają studiować na naszej uczelni w języku polskim, powinni znać ten język co najmniej na poziomie B1. Najczęściej są to studenci z Ukrainy czy Białorusi i dla nich na pewno nasz język nie jest tak egzotyczny, jak dla studentów np. z Kazachstanu. Wszyscy natomiast mają obowiązkowy lektorat z naszego języka na pierwszym roku studiów. Bardzo imponujące są postępy większości z nich, tym bardziej, że język polski do najłatwiejszych nie należy. A wynik wspomnianego konkursu jest tylko wspaniałym dowodem na to, jak niektórzy doskonale go opanowują.
Wystąpienia studentów mówiących płynnie w języku polskim zawsze robią na nas duże wrażenie. Pamiętajmy, że na świecie jest ok. 6-7 tysięcy języków, a polski znajduje się w czołówce tych najtrudniejszych.
Zupełnie inaczej ma się sprawa ze studentami z Indii i Sudanu. Dla nich nasz język to prawdziwe wyzwanie. Jednak zarówno w przypadku studentów zza wschodniej granicy, jak i tych z odległych destynacji, sprawdza się jedna żelazna zasada – uczę się, bo chcę. Motywacja jest zawsze głównym motorem napędowym we wszystkich ludzkich poczynaniach. Numerem jeden w nauce języków obcych. Wśród studiujących u nas studentów zagranicznych jest grupa silnie zmotywowana – i oni odnoszą na tym polu sukcesy. Tym mniej zainteresowanym językiem polskim jest na pewno trudniej.
Z czym obcokrajowcy podczas nauki języka polskiego mają największe trudności? A co przychodzi im najłatwiej?
Zacznę od tego, że nie należy dać się zwieść generalizowaniu. Jak już wspomniałam, bardzo dużo zależy od indywidualnego podejścia studenta, od jego motywacji i nakładu pracy włożonego w proces nauki języka obcego. Zatem sprawy, o których wspomnę, z pewnością nie odnoszą się do wszystkich studentów.
To co, paradoksalnie, okazuje się być problemem, to podobieństwo języków: polskiego i ukraińskiego (to najliczniejsza grupa obcokrajowców). Dzięki temu, że języki są podobne, studenci dużo rozumieją z wypowiedzi ustnych czy pisemnych, natomiast większym problemem jest poprawne samodzielne wyprodukowanie treści. Trudność stanowi też pozbycie się silnego akcentu. To, że w języku polskim jest tak dużo twardych spółgłosek, na pewno jest problemem dla „miękkiego” języka ukraińskiego. Na marginesie chciałabym zaznaczyć, że według mnie mówienie z rodzimym akcentem nie jest niczym złym, stanowi o naszej tożsamości, a dla mnie melodia innego języka w języku polskim, czy angielskim (gdyż tych uczę) jest czymś bardzo przyjemnym dla ucha. Wracając jeszcze do motywacji…
u studentów, którzy mają klarowną wizję przyszłości związaną z naszym krajem, jak choćby podjęcie tu pracy, czy założenie rodziny, efekty nauki języka polskiego są najbardziej widoczne.
Centrum Językowe uczy nie tylko obcokrajowców
Naszą podstawową rolą jest obsługa wszystkich wydziałów w ramach obowiązkowych lektoratów językowych na studiach I i II stopnia oraz w szkole doktorskiej. Lektorat językowy na studiach I stopnia to zajęcia z języka angielskiego lub niemieckiego na poziomach B2 oraz B2+. Tych studentów uczymy języka środowiska pracy. Wychodzimy z założenia, że niezależnie od dalszych losów zawodowych umiejętności językowe z tego zakresu są niezbędne: jak rozmawiać z osobami na różnych stanowiskach w środowisku zawodowym, jak przygotować dobrą prezentację w języku obcym, jak może przebiegać rozmowa o pracę, jak poprowadzić spotkanie biznesowe, jak negocjować. Te i wiele innych tematów z zakresu środowiska pracy stanowią treści kształcenia językowego na I stopniu studiów. II stopień studiów to już język specjalistyczny.
Jak już wspomniałam, nauczamy również języka polskiego jako obcego. Studenci obcokrajowcy, którzy podjęli naukę w języku polskim, mają jeden rok obowiązkowego lektoratu z naszego języka na poziomie B2.
Oprócz zajęć obowiązkowych, Centrum Językowe prowadzi płatne, lecz bardzo korzystne cenowo, kursy językowe dla studentów i pracowników uczelni. W każdym semestrze jest przedstawiana oferta zajęć z różnych języków – również hiszpańskiego, rosyjskiego oraz polskiego jako obcego, na wielu poziomach.
Nasze Centrum, jako Cambridge English Language Assessment Preparation Centre, przygotowuje również do egzaminów językowych Cambridge English, które, we współpracy z regionalnym centrum egzaminacyjnym Cambridge English Language Assessment PL092 w Opolu, mogą być organizowane na terenie uczelni.
Przez wiele lat przeprowadzaliśmy testy Bulats – testy prowadzone online, na stanowiskach komputerowych w salach naszego Centrum. Aktualnie, ponieważ zakończono dystrybucję tego egzaminu, prowadzimy prace nad wprowadzeniem podobnego egzaminu z języka angielskiego od nowego roku akademickiego. Współpracujemy również z Instytutem Goethego i przeprowadzamy egzaminy online z języka niemieckiego – Goethe Test Pro na wszystkich poziomach zaawansowania.
Na naukę języka chyba nigdy nie jest za późno. Może pamięta Pani rekordzistę, który w późnym wieku nauczył się języka i teraz biegle się nim posługuje?
Na naukę języka nigdy nie jest za późno, to fakt. Powiem więcej, korzyści prozdrowotne z nauki języków obcych w starszym wieku są udowodnione naukowo. Uczenie się języków obcych hamuje proces starzenia się mózgu, zwiększa inteligencję, ćwiczy koncentrację, zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia demencji starczej i choroby Alzheimera. Wartość dodana nauki języków jest nie do przecenienia.
Wracając do pytania o rekordzistę, to wielokrotnie uczyłam naprawdę dorosłe osoby, które zaczynały od zerowej znajomości języka. Na zajęciach świetnie sobie radziły dzięki determinacji, dużej motywacji oraz dzięki temu, że doskonale wiedziały jak się uczyć. Dorośli, po doświadczeniu całego procesu edukacji, wiedzą co przyniesie efekty i potrafią to doskonale wykorzystać. To jest ta przewaga dorosłego świadomego ucznia od młodszych, dopiero poznających mechanizmy przyswajania wiedzy. A najistotniejsze było to, ile czasu poświęcali, jak dużo przestrzeni w swoim życiu przeznaczyli na samodzielną naukę.
Muszę tutaj wspomnieć o jednym z moich uczniów – chociaż to określenie nie do końca tu pasuje – może jednak lepiej było by określić Pana Profesora jako kogoś, kto korzystał z moich zajęć. Bardzo miło wspominam udział w kursie języka angielskiego na poziomie zaawansowanym, który prowadzę dla pracowników uczelni, jednego z Profesorów naszej uczelni, który niedawno obchodził piękny jubileusz – ukończył 80 lat, a którego energia, chęć ciągłej nauki, dociekliwość i oczywiście poziom znajomości języka angielskiego bardzo mi imponowały. W późnym wieku na pewno uczy się i naucza inaczej, ale to nie znaczy, że gorzej.
Z jednej strony powtarza się, że znajomość języków obcych to podstawa w dzisiejszych czasach. Z drugiej można odnieść wrażenie, że część osób mówienie a nierzadko nawet sama nauka innego języka dosłownie paraliżuje, nie potrafią się przełamać. Czy są na to jakieś sposoby?
Jednym z mitów, który mnie zawsze najbardziej uderzał jest stwierdzenie „nie mam talentu do języków”. Nie każdy go ma, fakt. Ale to nie powód, żeby z tego rezygnować. Uważam, że każdy może się nauczyć języka obcego, tylko musi włożyć w to dużo pracy. Systematyczność, konsekwentne wprowadzanie nawyków, wygospodarowanie czasu to czynniki, które mają ogromny wpływ na efekty naszej nauki. Znalezienie przyjemności w czynnościach związanych z nauką języka, dostrzeganie nawet najdrobniejszych efektów, szukanie motywacji i utwierdzanie się w tym, że obrana droga jest dobra, to klucz o sukcesu. Czyż to nie jest tak jak ze wszystkim co nowe w naszym życiu? Choćby z aktywnością fizyczną. Czy na rozpoczęcie aktywności jest kiedykolwiek za późno? Oczywiście, nie zostaniemy mistrzami olimpijskimi, gdy rozpoczniemy trenować w późnym wieku, ale nikt nam również nie każe wygrywać olimpiad językowych, ani być genialnymi tłumaczami symultanicznymi. Ćwiczenie umysłu, jak i ciała to coś, co powinno nam towarzyszyć przez całe życie. A nauka języka obcego to nic innego jak świetna gimnastyka naszego umysłu.